Ο ΣΠΑΠ – Σύνδεσμος Προστασίας και Ανάπλασης Πεντελικού
Η Ιδρυτική Πράξη
Σύμφωνα με την 36415/18-12-1991 (ΦΕΚ 54Β/5-2-1992), συστατική του ΣΠΑΠ, απόφαση του Νομάρχη Αν. Αττικής, οι σκοποί του Συνδέσμου είναι:
- Η αντιπυρική προστασία με εξασφάλιση της αναγκαίας υποδομής
- Προστασία και ανάπτυξη του δασικού οικοσυστήματος με εφαρμογή προγραμμάτων καθαρισμού δασών και αποκατάστασης ανενεργών λατομείων
- Ο έλεγχος των χρήσεων γης και η γενικότερη προσπάθεια για την επίλυση του ιδιοκτησιακού προβλήματος (Μονή Πεντέλης, καταπατήσεις, αυθαίρετα, κ.λπ.)
- Η προστασία από την ρύπανση (μπάζα, απορρίμματα) και γενικότερα η παρέμβαση για την αποτροπή νέων καταστροφών στο βουνό
- Η εκπόνηση μελετών, ο προγραμματισμός και η εκτέλεση έργων διαδημοτικής σημασίας για την ανάδειξη της περιβαλλοντικής, κοινωνικής, πολιτιστικής και αναπτυξιακής σημασίας του βουνού και της αναβάθμισης του Πολεοδομικού ιστού της περιοχής του Συνδέσμου.
- Η επιστημονικοτεχνική υποστήριξη των ΟΤΑ που μετέχουν ……..
- Η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των κατοίκων της περιοχής ……
- Η αξιοποίηση όλων των θεσμικών και χρηματοδοτικών δυνατοτήτων σε εθνικό, κοινοτικό και διεθνές επίπεδο για τη οικολογική προστασία και ανάπτυξη της περιοχής ως και η δημιουργία της απαραίτητης υλικοτεχνικής υποδομής για την επιτυχή παρέμβαση του Συνδέσμου
Ιστορική Αναδρομή
Ο Σύνδεσμος ιδρύθηκε στις 5/02/1992 από τους Δήμους Κηφισιάς, Νέας Ερυθραίας, Βριλησσίων, Μελισσίων και τις Κοινότητες Πεντέλης, Νέας Πεντέλης και Εκάλης.
Τη δυνατότητα ίδρυσης Συνδέσμων σκοπού, έδωσε ο Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων (Π.Δ 323/1989).
Στην εισήγηση, για την έγκριση της κοινής απόφασης από τα Δημοτικά και Κοινοτικά Συμβούλια των ιδρυτικών μελών του, αναφέρεται η ανάγκη για συντονισμένη παρέμβαση της Τ.Α, με τη διεκδίκηση επίλυσης των προβλημάτων του «πολύπαθου» Πεντελικού Βουνού, που εκφράζεται από την ευρύτητα των σκοπών του.
Ξεκίνησε τη δράση με τη διεκδίκηση εφαρμογής των νομοθετημένων περιβαλλοντικών όρων στις λατομικές επιχειρήσεις της βόρειας πλευράς και το χτύπημα της συστηματικής λαθρολατόμευσης της νότιας πλευράς, που διεξάγονταν με έγκριση της Ι. Μονής Πεντέλης, με το πρόσχημα απομάκρυνσης της λατύπης (υπολείμματα των λατομικών εκμεταλλεύσεων , που λειτουργούσαν πρίν κλείσουν με νόμο του 1977).
Η διεκδίκηση, εφαρμογής της εθελούσιας σύμβασης (Ν 1811/1988) μεταξύ Ι. Μονών και Ελληνικού Δημοσίου , με βάση το ν. Α. Τρίτση (Ν. 779/1987), που προβλέπει τη διαδικασία παραχώρησης των διακατεχόμενων από τις Ι.Μονές, δασικών, αγροτοδασικών, ανενεργών λατομικών, εκτάσεων στο Ελληνικό Δημόσιο, υπήρξε αποτελεσματική, αφού με την πίεση του Συνδέσμου, ορίστηκε με απόφαση του Νομάρχη, η προβλεπόμενη Επιτροπή διαχωρισμού. Όμως η κωλυσιεργία τω εκπροσώπων των Ι. Μονών τότε και η ολιγωρία του Ελληνικού Κράτους στη συνέχεια, κρατά σε εκκρεμότητα το θέμα για σχεδόν 30 χρόνια. Με ευθύνη όλων των Κυβερνήσεων μέχρι σήμερα, υπάρχει ο κίνδυνος να παγιωθούν μέσω του Εθνικού Κτηματολογίου οι πρότερες του νόμου αμφισβητούμενες καταστάσεις και να υπάρξουν σοβαρά εμπόδια στη διάθεση, Εθνικών ή Ευρωπαϊκών, πιστώσεων για έργα ανάπλασης.
Η Προγραμματική σύμβαση μεταξύ Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας(ΟΡΣΑ) και της ΑΤΤΙΚΗ ΟΔΟΣ Α.Ε, που έγινε στο τέλος της δεκαετίας του 90, αποτέλεσε την πρώτη συστηματική προσπάθεια επιχωμάτωσης, κλιμακωτής διαμόρφωσης, φύτευσης και τριετούς συντήρησης και ποτίσματος των δενδρυλλίων. Με τη μεταφορά και χρησιμοποίηση στις διαμορφώσεις, του εδαφικού υλικού από τις εκσκαφές για την κατασκευή της Αττικής Οδού, σκεπάστηκαν οι πιο προσβάσιμες εκτάσεις του «ξεκοιλιασμένου» τοπίου της νοτιοδυτικής πλευράς του Πεντελικού Όρους, της ορατής από την Αθήνα.Είναι η πλευρά που μέχρι το 1977, υπέστη ληστρική λατόμευση. Για να αντιληφθεί κανείς σήμερα πως προέκυψε τόσο μεγάλη έκταση κατεστραμμένου τοπίου, πρέπει να γνωρίζει ότι με τα τότε μέσα και τις μεθόδους λατόμευσης, από 1στρέμμα ορύγματος , το εκμεταλλεύσιμο μάρμαρο αποτελούσε το 8-10%, του όγκου του ορύγματος. Το υπόλοιπο μη εκμεταλλεύσιμο υλικό, η «λατύπη» σκέπαζε άλλα 15 στρέμματα, δασικής έκτασης.!
Εν τω μεταξύ οι κατά καιρούς εκδηλούμενες εκτεταμένες φωτιές που συνέχιζαν το καταστροφικό έργο, ώθησαν τους δήμους και τις κοινότητες της περιοχής, να οργανώνουν εθελοντικές ομάδες πυρασφάλειας και να τις εξοπλίζουν με πυροσβεστικά μέσα, που αποκτούσαν με δωρεές ή εράνους μεταξύ των κατοίκων. Πρωτοπόρος στην πυρασφάλεια, τη δεκαετία του 1980, υπήρξε η Κοινότητα της Ν. Πεντέλης. Η στροφή αυτή της Τ.Α με την οργάνωση τοπικών πυρασφαλειών και δικτύων επικοινωνίας, υπήρξε σωτήρια στις πλείστες των περιπτώσεων.
Με τη λειτουργία του ο ΣΠΑΠ, ανέλαβε το συντονισμό των κατά τόπους πυρασφαλειών, δημιούργησε δίκτυο παρατηρητηρίων στους δήμους μέλη του, που λειτουργούν σε σύνδεση με το κέντρο του ΣΠΑΠ, που έχει άμεση σύνδεση με την Πυροσβεστική υπηρεσία και λειτουργεί όλο το 24ωρο, τους θερινούς μήνες. Με την πάροδο των ετών ο ΣΠΑΠ, ενισχύθηκε με πυροσβεστικά μέσα και εξοπλισμό αντιμετώπισης χιονοπτώσεων και παγετού. Ο ΣΠΑΠ αποτελεί στις μέρες μας ένα αξιόμαχο φορέα Πολιτικής Προστασίας.
Είναι χαρακτηριστικό, ότι στο τέλος της αντιπυρικής περιόδου, καταγράφονταν εκατοντάδες επεισόδια πυρκαγιάς που δεν εξελίχθηκαν, λόγω της άμεσης επέμβασης των πυροσβεστικών μέσων του ΣΠΑΠ και των κατά τόπους Δήμων. Η εγγύτητα και η επαγρύπνηση, συνθέτουν την αμεσότητα επέμβασης και της μη εξάπλωσης των επεισοδίων πυρκαγιών. Από την ίδρυσή του, στον ΣΠΑΠ, λειτουργεί ο τετραψήφιος αριθμός τηλεφωνικής ειδοποίησης 1566. Οι δράσεις του ΣΠΑΠ στον τομέα της φύτευσης καμένων περιοχών του Πεντελικού, ξεκίνησαν από τη λειτουργία του, με τη συνεργασία της Διεύθυνσης Αναδασώσεων. Εφαρμόστηκε με σχεδόν καθημερινές φυτεύσεις και ποτίσματα, σε όλη τη φυτευτική περίοδο.
Το πρόγραμμα είχε μεγάλη απήχηση, στα σχολεία και άλλους φορείς, πού έκλειναν ημερομηνίες κατά τάξεις, μέχρι 100 άτομα. Οι εκτάσεις που φυτεύονταν, οριοθετούνταν και « υιοθετούνταν», ώστε να έχουν και τη φροντίδα των εθελοντών-φυτευτών, για την καλή εξέλιξη. Τα επόμενα χρόνια και μέχρι σήμερα, οι φυτεύσεις γίνονται κατά διαστήματα με μεγάλες προσελεύσεις και τη συνεργασία ραδιοτηλεοπτικού σταθμού. Οι δράσεις του ΣΠΑΠ, επεκτάθηκαν το επόμενο διάστημα και μέχρι σήμερα, σε καθαρισμούς σε χώρους αστικού πρασίνου των δήμων μελών. Οι δήμοι μέλη του ΣΠΑΠ, τα επόμενα χρόνια αυξήθηκαν με δήμους πέραν του Πεντελικού χώρου. Αποτελεί το γεγονός αυτό και ένα ερώτημα αν θα ωφελήσει μακροπρόθεσμα την ανάπτυξη του ΣΠΑΠ.
Από το χθες στο αύριο
Στον Σύνδεσμο, μετά από διαδοχικές διευρύνσεις , συμμετέχουν σήμερα οι Καλλικρατικοί Δήμοι: Αμαρουσίου, Βριλησσίων, Γαλατσίου, Διονύσου, Κηφισιάς, Μαραθώνα, Παλλήνης, Πεντέλης, Λυκόβρυσης – Πεύκης, Σπάτων – Αρτέμιδας και Χαλανδρίου.
Το 2022 ο ΣΠΑΠ, συμπληρώνει 30 χρόνια από την ίδρυσή του. Στα χρόνια αυτά η πολιτεία, εκχώρισε στην Τ.Α διάφορες αρμοδιότητες. Ο ΣΠΑΠ, που αποτελεί συλλογική έκφραση της Τ.Α στον τομέα της προστασίας και της ανάπτυξης του Περιβάλλοντος, καλείται να αντιμετωπίσει τα πολλά προβλήματα του Πεντελικού βουνού χωρίς αρμοδιότητες και θεσμοθετημένους πόρους και χωρίς υπηρεσιακή συγκρότηση.
Η ανάπτυξη του ρόλου του ΣΠΑΠ, εξαρτάται ευθέως από την πολιτική βούληση των Δήμων που τον απαρτίζουν. Μπροστά μας είναι η νέα προγραμματική περίοδος 2021 – 2027, κατά την οποία έχουν προτεραιότητα οι χρηματοδοτήσεις για αποκαταστάσεις φυσικών τοπίων.
Οι Δήμοι του ΣΠΑΠ και η Περιφέρεια Αττικής, πρέπει να διεκδικήσουν πόρους για την ανάπλαση και ανάπτυξη του φυσικού τοπίου του Πεντελικού βουνού. Συγχρόνως πρέπει να αναπτύξουν τον ΣΠΑΠ, ώστε να αποκτήσει στελέχωση, που θα του επιτρέψει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο.
Ο Σύλλογός μας, θα στηρίξει κάθε τέτοια προσπάθεια, σε συνεργασία με τους Δήμους και τον ΣΠΑΠ.
Στοιχεία Επικοινωνίας:
Κέντρο Επιχειρήσεων Σ.Π.Α.Π.
Ηρώων Πολυτεχνείου 27, Πλατεία Νέας Πεντέλης
152 39 Νέα Πεντέλη, Τηλέφωνο: 2106131461
Τηλεφωνική γραμμή άμεσης επέμβασης: 1566
E-mail: info@spap.org.gr