Για τους αρχαίους Έλληνες στα βουνά, στα ποτάμια και στις θάλασσες βρίσκονταν οι κατοικίες των θεών. Το αφιλόξενο και ενίοτε επικίνδυνο για τον άνθρωπο φυσικό περιβάλλον σηματοδοτούσε τόπους μυστηρίων.
Η σταδιακή επικράτηση του ανθρώπου στις βατές πεδινές και λοφώδεις περιοχές εξώθησε την άγρια πανίδα στον αδιάβατο ορεινό όγκο, που για τον ίδιο λόγο διατηρεί για αιώνες τώρα την ιδιαίτερη χλωρίδα του.
Οι επιδρομές φυλετικών ομάδων σε πολεμικές περιόδους και οι καταπιεστικές απαιτήσεις των κεντρικών διοικήσεων σε καιρούς ειρήνης κατά τον Μεσαίωνα, εξώθησε αγροτικούς πληθυσμούς από τις ελκυστικές για τους επιδρομείς και προσπελάσιμες για την διοίκηση πεδινές σε δύσβατες και λιγότερο παραγωγικές ορεινές περιοχές, όπου άνθισαν αξιόλογα οικιστικά σύνολα σε μια αρμονική σχέση με το περιβάλλον.
Την ίδια περίοδο τα βουνά καταγράφονται ως κρησφύγετα και ορμητήρια ριζοσπαστικών λαϊκών κινημάτων (απελευθερωτικός αγώνας, εθνική αντίσταση, εμφύλιος) αλλά και λημέρια αντισυμβατικών και ενίοτε λαοφιλών προσωπικοτήτων (ληστών), συμβάντα που συντέλεσαν στην εξιδανίκευση των βουνών, έκδηλη στην δημοτική μουσική και την ποίηση.
Στη χώρα μας, μετά την έντονη μεταπολεμική μετανάστευση, και αφού το αστικό μοντέλο διαβίωσης και το μοντέλο θαλάσσιου τουρισμού έφτασαν στα όριά τους, με την μείωση των χρονοαποστάσεων από τα αστικά κέντρα που προσφέρει το σύγχρονο οδικό δίκτυο, καταγράφεται σταδιακή επανακατοίκηση του ορεινού όγκου αλλά και παράλληλη εντατική τουριστική αξιοποίηση συγκεκριμένων προορισμών, που βρίσκονται στα όρια ανατροπής της οικολογικής ισορροπίας και ανταγωνίζονται σε δεινά τις παραλίες κατά την θερινή περίοδο.
Έτερη αλλά πολύ σημαντική απειλή για τους ορεινούς όγκους αποτελεί η επιδρομή των εταιρειών παραγωγής ενέργειας με την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στις κορυφογραμμές και την κατασκευή μικρών υδροηλεκτρικών στα ρέματα των ορεινών περιοχών με δόλωμα την δήθεν μείωση του κόστους της ενέργειας. Πρόκειται για επεμβάσεις που αλλοιώνουν το τοπίο και την μορφολογία του εδάφους και καταστρέφουν την πανίδα και την υδρόβια βλάστηση.
Τέλος, η μάστιγα των πυρκαγιών, που αφήνονται να κατατρώγουν τα δάση για μήνες, χωρίς καμιά αντίδραση από τον κρατικό μηχανισμό, συμπληρώνει τον καμβά των πολιορκητικών κριών που απειλούν με ολική καταστροφή των βουνών ως οικοτόπων, γεγονός που θα συντελέσει στην περαιτέρω υποβάθμιση του περιβάλλοντος και ένταση της κλιματικής κρίσης.
Αυτοί είναι οι λόγοι που από την μια δικαιολογούν τον καθορισμό της ημέρας των βουνών από τον ΟΗΕ και από την άλλη αναδεικνύουν την ανάγκη εναντίωσης στα συστηματικά σχέδια της απομάγευσης και καταστροφής των βουνών μας.
COP 29 – ΣΥΝΟΨΗ ΔΗΜΟΣΕΥΜΑΤΩΝ
Η απόφαση για διάθεση μόνο 300 δισ. $ για χρηματοδότηση της πορείας χαμηλού άνθρακα και κλιματικής ανθεκτικότητας των αναπτυσσόμενων χωρών μέχρι το 2035, απογοήτευσε τις αναπτυσσόμενες χώρες. Έναντι του καταγεγραμμένου στόχου του 1,3 δισ. η διάθεση 300 δισ., προερχόμενων από δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους, χωρίς να διευκρινίζεται αν πρόκειται για επιδοτήσεις ή δάνεια, δεν μπορούν να θεωρηθούν ουσιαστική στήριξη. Ένα μέτρο μη εναρμονιζόμενο με την απαίτηση του άρθρου 9 της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα, που προβλέπει ρητά την υποχρέωση των βιομηχανικών χωρών να παρέχουν οικονομική βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης.
Όπως και στην COP 28 στο Κατάρ, αναδείχθηκε η αδυναμία αμερόληπτου συντονισμού των εργασιών της COP από το προερχόμενου από την φιλοξενούσα χώρα του Αζερμπαϊτζάν προεδρείου. Το ζήτημα τέθηκε και από τον εκπρόσωπο του ΟΗΕ και αναμένονται μέτρα για τις μελλοντικές COP.
Σε θετική κατεύθυνση η απόφαση για υποβολή στις αρχές του 2025 των εθνικών σχεδίων συνεισφορών μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου (ΑτΘ) μέχρι το 2035 και η αναγνώριση των «συνεργατικών πρωτοβουλιών» εθελοντικής συμμετοχής των κρατών, όπως η υπογραφή από τριάντα κράτη διακήρυξης για μείωση του μεθανίου από οργανικά απόβλητα και από 100 κράτη για εξαπλασιασμό της αποθήκευσης της παραγόμενης από ΑΠΕ ενέργειας.
Σε κάθε περίπτωση η απουσία δεσμευτικότητας του διεθνούς περιβαλλοντικού δικαίου, όπως π.χ. ο Παγκόσμιος οργανισμός εμπορίου, θέτει σε αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα των αποφάσεων των COP, η οποία στηρίζεται επικουρικά και μόνο από τα διεθνή δικαστήρια.
Το επόμενο ραντεβού για την COP 30, ορίστηκε για την πόλη Μπελέμ της Βραζιλίας, στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου, τον Νοέμβριο του 2025. Ας ελπίσουμε ότι η επόμενη σύνοδος, δέκα χρόνια μετά την Συμφωνία του Παρισιού, θα πάρει τις αναγκαίες αποφάσεις για την αντιστροφή της κλιματικής κρίσης.