Ατολμία και δημιουργική ασάφεια χαρακτηρίζουν το τελικό ανακοινωθέν της 28ης διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα, που ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2023 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), που έχοντας την Προεδρία της διάσκεψης, επέβαλαν την επ’ αόριστον αναβολή λήψης απόφασης για την κατάργηση των ορυκτών καυσίμων.
Η αγωνία των επιστημόνων και των περιβαλλοντικών οργανώσεων για την ολιγωρία λήψης αποτελεσματικών μέτρων καταγράφεται σε δημοσιεύματα που παραθέτουμε στο τέλος του άρθρου.
Το κείμενο με τα βασικά αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων – ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΤΩΝ ΗΑΕ – έχει ως εξής:
Σε αυτήν την ιστορική COP, οι χώρες ενώθηκαν για να επιτύχουν τη «Συναίνεση των ΗΑΕ» – το πιο φιλόδοξο και ολοκληρωμένο σύνολο αποτελεσμάτων από τις διαπραγματεύσεις που προέκυψαν από τη διαδικασία της UNFCCC από την COP21.
Βασική συνιστώσα της συναίνεσης των ΗΑΕ είναι η απόφαση σχετικά με το GST (Global Climate Resilience – Παγκόσμια Ανθεκτικότητα στο Κλίμα ) να αξιολογήσει την πρόοδο από το Παρίσι και να υποβάλει σχέδιο για την κάλυψη των κενών εφαρμογής έως το 2030. Σε μια συμφωνία ορόσημο για μια τομεακή προσέγγιση στη διαδικασία των COP, καλεί τα μέρη σε μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα και να τριπλασιαστούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να διπλασιαστεί η ενεργειακή απόδοση παγκοσμίως έως το 2030. Η απόφαση αναγνωρίζει επίσης την ανάγκη να κορυφωθούν οι παγκόσμιες εκπομπές έως το 2025, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές εθνικές αφετηρίες και ενθαρρύνει τις χώρες να υποβάλλουν εθνικά καθορισμένες συνεισφορές σε όλη την οικονομία (NDCs). Περιλαμβάνει επίσης αναγνώριση της κρίσιμης ανάγκης για σημαντική κλιμάκωση της χρηματοδότησης προσαρμογής πέραν του διπλασιασμού για την κάλυψη επειγουσών και εξελισσόμενων αναγκών και σαφή έκκληση προς τις χώρες να υποβάλουν Εθνικά Σχέδια Προσαρμογής έως το 2025 και να τα εφαρμόσουν έως το 2030. Τέλος, αναγνωρίζοντας τον κρίσιμο ρόλο που έχει να παίξει η χρηματοδότηση στην επίτευξη φιλόδοξων στόχων, η απόφαση GST δημιουργεί δυναμική πίσω από μια νέα παγκόσμια αρχιτεκτονική χρηματοδότησης για το κλίμα για την υποστήριξη του κλιματικού στόχου μετά το 2025 που θα υλοποιηθεί στην COP29.
Ακόμα κι αν σταματούσαμε όλες τις εκπομπές σήμερα, χρειάζεται ακόμη επιταχυνόμενη προσαρμογή για να ανταποκριθούμε στις καταστροφικές επιπτώσεις του κλίματος που ήδη αντιμετωπίζουμε. Σύμφωνα με την εντολή για την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού παγκόσμιου στόχου για την προσαρμογή που υποσχέθηκε ως μέρος της Συμφωνίας του Παρισιού, η COP28 παρέδωσε το Πλαίσιο για την Παγκόσμια Ανθεκτικότητα στο Κλίμα (Framework for Global Climate Resilience). Το πλαίσιο είναι μια σταδιακή αλλαγή που θα θέσει την εστίαση και τη δράση της προσαρμογής στο ίδιο επίπεδο με τον μετριασμό, παροτρύνοντας όχι μόνο τις κυβερνήσεις, αλλά και όλους τους μη κομματικούς φορείς να επιταχύνουν και να κλιμακώσουν τη δράση για προσαρμογή. Ορίζει πώς να γίνει αυτό μέσω:
- στόχων για ένα παγκόσμιο σύνολο θεμάτων που είναι απαραίτητα για την αειφόρο ανάπτυξη και την ανθρώπινη ευημερία (τρόφιμα, νερό, υγεία, στέγη, τρόποι διαβίωσης, φύση, βιοποικιλότητα και πολιτισμός)· και,
- στόχων για τον τρόπο προσέγγισης της προσαρμογής σε τοπικό σε εθνικό επίπεδο.
Το πλαίσιο απαιτεί επίσης περιφερειακή και διεθνή συνεργασία, συμπεριλαμβανομένης της, για πρώτη φορά ζητούμενης, ανάγκης να εξεταστεί η διασυνοριακή φύση των κλιματικών επιπτώσεων.
Από την πρώτη μέρα, οι χώρες ενώθηκαν για να ανανεώσουν πραγματικά τη διαδικασία COP, με το ταμείο απωλειών και ζημιών που υποσχέθηκε στην COP27 να εγκρίνεται την πρώτη κιόλας ημέρα της COP28. Το νέο ταμείο, που θα φιλοξενηθεί από την Παγκόσμια Τράπεζα για μια αρχική περίοδο τεσσάρων ετών, θα διαθέσει πόρους με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία και με ένα ελάχιστο ποσοστό που θα διατίθεται σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και Μικρά Νησιωτικά Αναπτυσσόμενα Κράτη.
Επιδεικνύοντας το πνεύμα της διεθνούς αλληλεγγύης, 19 χώρες ανέλαβαν δεσμεύσεις συνολικού ύψους 792 εκατομμυρίων δολαρίων προς το ταμείο και τις ρυθμίσεις χρηματοδότησης που σχετίζονται με απώλειες και ζημιές, συμπεριλαμβανομένων 100 εκατομμυρίων δολαρίων από τα ΗΑΕ.
Επιταχύνοντας τον κανονικό ρυθμό των διαπραγματεύσεων, η COP28 παρέδωσε επίσης ένα Πρόγραμμα Εργασίας Δίκαιης Μετάβασης (Just Transition Work Programme), που απλά δημιουργήθηκε στην COP27. Αυτό το τριετές πρόγραμμα, το οποίο ξεκινά αμέσως, θα οδηγήσει σε φιλόδοξη, δίκαιη εφαρμογή σε όλους τους πυλώνες της Συμφωνίας του Παρισιού. Συνεχίζοντας τη δέσμευση της Προεδρίας για ένταξη, περιλαμβάνει αναφορές στα εργασιακά δικαιώματα και την κοινωνική προστασία ως μέρος της προσαρμογής, για πρώτη φορά στη διαδικασία της UNFCCC (United Nations Framework Convention on Climate Change – Σύμβαση Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή / Συμφωνία του Παρισιού).
H COP28 παρουσίασε επίσης ένα Πρόγραμμα Εργασίας Μετριασμού (Mitigation Work Programme), το οποίο θεσπίστηκε στην COP26, το οποίο επιδεικνύει αποτελεσματικά ευκαιρίες και εμπόδια για την κάλυψη του κενού προσδοκίας και εφαρμογής.
Μια πρωτοβουλία υπό την ηγεσία της Προεδρίας οδήγησε τα Μέρη να συμφωνήσουν ότι όλες οι μελλοντικές Προεδρίες της COP θα πρέπει να ορίσουν μια Προεδρία Πρωταθλητή Νεολαίας για το κλίμα, προκειμένου να διευκολυνθεί η συμμετοχή των παιδιών και των νέων στη δράση για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας UNFCCC. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που μια Προεδρία ανέπτυξε αυτού του είδους την πρωτοβουλία στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού και θα βοηθήσει να διασφαλιστεί ότι η νεολαία θα έχει ενισχυμένη φωνή υψηλού επιπέδου σε κάθε μελλοντική COP.
Μια σειρά από άλλες τεχνικές διαπραγματεύσεις ολοκλήρωσαν τη φιλόδοξη δέσμη, συμπεριλαμβανομένων των προσεγγίσεων εκτός αγοράς και ενός προγράμματος εφαρμογής τεχνολογίας.
Σε ευρύτερα θέματα, συμφωνήθηκε ο οικοδεσπότης για την COP29 – το Μπακού στο Αζερμπαϊτζάν. Με το Belem στη Βραζιλία να έχει επίσης επιβεβαιωθεί ως οικοδεσπότης για την COP30, αυτό παρέχει την ευκαιρία μιας «τρόικας» Προεδριών να εισάγει ρυθμό και σταθερότητα στη διαδικασία COP.
ΕΙΠΑΝ – ΕΓΡΑΨΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ COP28
“Σε όσους αντιτάχθηκαν στη σαφή αναφορά στη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων κατά τη διάρκεια της διάσκεψης για το κλίμα COP28, θέλω να πω: Είτε σας αρέσει είτε όχι, η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων είναι αναπόφευκτη. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα αργήσει».
WWF – COP28: Θετικό, αλλά αδύναμο σήμα για το τέλος των ορυκτών καυσίμων
Greenpeace για COP28: Με τον ελάχιστο χρόνο που μας έχει απομείνει, το αποτέλεσμα αυτής της COP δεν μπορεί να θεωρηθεί «πρόοδος»
Κ. Καρτάλης: H συνολική συνεισφορά –στο πλαίσιο της διάσκεψης– των ΗΠΑ, της Ε.Ε., της Μεγάλης Βρετανίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Ιαπωνίας στο ταμείο που δημιουργήθηκε, είναι οριακά διπλάσια των ετήσιων απολαβών του Κριστιάνο Ρονάλντο στην ποδοσφαιρική ομάδα της Σαουδικής Αραβίας στην οποία αγωνίζεται.